Ung thư amidan là căn bệnh thường gặp ở độ tuổi trung niên. Căn bệnh rất khó phát hiện và chẩn đoán trong giai đoạn đầu. Đa số người bệnh đều được phát hiện khi bệnh đã có tiến triển rất xấu và lây lan sang nhiều cơ quan khác. Vậy làm thế nào để phát hiện ung thư amidan từ đầu, cách điều trị và phòng ngừa hiệu quả căn bệnh này?
Ung thư amidan là gì? Các giai đoạn của bệnh
Amidan là nơi sản sinh ra các tế bào miễn dịch nhằm tiêu diệt nhanh chóng các vi sinh vật gây hại trong hệ hô hấp. Tuy nhiên vì một vài lý do nào đó mà amidan có thể bị viêm nhiễm ngược bởi chính các tác nhân mà nó phải tiêu diệt. Lâu ngày, việc viêm nhiễm kéo dài khiến các tế bào amidan bị biến đổi và trở thành ác tính. Khi đó ung thư amidan sẽ xuất hiện. Theo các chuyên gia, ung thư amidan thường gặp nhiều nhất ở những người trên 50 tuổi.
Trong 4 khối amidan gồm: Amidan khẩu cái, amidan vòm, amidan vòi, amidan lưỡi thì amidan khẩu cái và amidan vòm họng là những amidan có khả năng biến đổi ác tính thành ung thư nhất.
Theo thời gian và diễn tiến của bệnh, người ta cũng chia ung thư amidan thành từng giai đoạn nhỏ để dễ điều trị và kiểm soát hơn. Cụ thể:
Giai đoạn 1: Là giai đoạn các tế bào ung thư còn nhỏ, khoảng dưới 2cm. Nằm tập trung chủ yếu ở amidan và chưa có dấu hiệu lây lan sang các vùng lân cận.
Giai đoạn 2: Là giai đoạn mà các tế bào ung thư bắt đầu phát triển mạnh, kích thước của khối u có thể từ 2-4cm. Nhưng nhìn chung ở giai đoạn này, tế bào ung thư vẫn chưa lan rộng.
Giai đoạn 3: Là giai đoạn nặng hơn của ung thư amidan, khi các khối u lớn đến hơn 4cm và đã lan sang một hạch bạch huyết nằm cùng phía với cổ. Hạch bạch huyết khi bị lan sẽ sưng đỏ và lớn hơn 3cm.
Giai đoạn 4: Là giai đoạn nặng nhất của ung thư amidan khi các tế bào ung thư đã lan đến khu vực xung quanh cổ họng, miệng và nhiều hạch bạch huyết. Thậm chí đôi khi chúng còn có thể di căn đến nhiều cơ quan khác trên cơ thể, gây đe dọa trực tiếp đến tính mạng người bệnh.
Dù được chia thành từng giai đoạn nhỏ. Nhưng đa số người bệnh đều phát hiện ra ung thư amidan khi chúng đã phát triển mạnh và lây lan sang các bộ phận khác, khiến quá trình điều trị sau này gặp rất nhiều khó khăn.
Các nguyên nhân chính dẫn đến ung thư amidan
Theo các chuyên gia tai mũi họng, ung thư amidan xảy ra do rất nhiều nguyên nhân. Đa số chúng thường xuất phát từ những bất thường của gen điều hòa sự phát triển tế bào. Những bất thường này có thể là do di truyền như đa số là do phôi nhiễm với yếu tố môi trường. Một trong số những tác nhân chính gây ra căn bệnh ung thư này phải kể đến như:
Hút thuốc lá, uống rượu bia nhiều: Các số liệu nghiên cứu cho thấy người nghiện thuốc có tăng nguy cơ bị ung thư amidan gấp 5 đến 25 lần so với người không hút. Do đó, nguy cơ bị bệnh ít hay nhiều phụ thuộc vào việc bạn có thường xuyên sử dụng thuốc lá và rượu bia không.
Vệ sinh răng miệng kém: Việc vệ sinh răng miệng không sạch sẽ và sai cách có thể khiến niêm mạc vòm họng bị tổn thương. Tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn xâm nhập, phát triển và gây ra các khối u bất thường.
Ngoài ra những người từng cấy ghép nội tạng và phẫu thuật cắt amidan nhưng bị sót mô cũng có khả năng bị căn bệnh này rất cao.
Dấu hiệu đặc trưng của ung thư amidan cần phát hiện sớm
Thông thường những ca ung thư amidan giai đoạn đầu thường không có những triệu chứng đặc trưng để nhận biết. Chỉ đến khi các tế bào ung thư bắt đầu lan rộng sang các bộ phận khác thì chúng mới dần dần xuất hiện các triệu chứng. Tuy nhiên nếu không tinh ý người bệnh có thể dễ dàng bị nhầm lẫn ung thư amidan với các bệnh viêm họng thông thường. Do triệu chứng của chứng tương đồng với nhau. Một số các triệu chứng thường gặp, để giúp người bệnh sớm nhận biết căn bệnh này kịp thời gồm:
Khó nuốt và đau ở sau họng: Khi bị ung thư amidan người bệnh sẽ thấy đau họng, nuốt khó. Việc cọ xát khi ăn uống và nói chuyện sẽ khiến người bệnh rất đau đớn.
Có khối u bất thường tại cổ họng: Đây được coi là triệu chứng điển hình của ung thư amidan. Ban đầu bị khi bệnh, các khối u còn nhỏ mới chỉ gây vướng víu, khó chịu khi nuốt và nói chuyện. Nhưng ở các giai đoạn sau, khi các tế bào ung thư di căn sang hạch bạch huyết, sẽ khiến cổ bị nổi hạch và sưng bất thường.
Đau tai dai dẳng: Triệu chứng này thường dễ nhầm lẫn với các bệnh về tai như: Viêm nhiễm tai giữa, viêm tai sương chũn, viêm sụn vành tai,…Tuy nhiên nếu để ý người bệnh sẽ phát hiện ra điểm khác biệt của hai căn bệnh này. Nếu là ung thư amidan, cơn đau sẽ dữ dội hơn, nhất là khi người bệnh cử động cơ hàm và nhai nuốt.
Khàn giọng, thay đổi giọng nói: Những cơn đau họng kéo dài kèm theo các hạch bạch huyết sưng tây sẽ khiến giọng nói của người bệnh thay đổi. Triệu chứng này dễ bị nhầm lẫn với viêm họng, viêm amidan nên nhiều người thường bỏ qua. Nhưng chúng lại là dấu hiệu quan trọng cảnh báo căn bệnh ung thư nguy hiểm này.
Chảy máu miệng, máu lẫn trong nước bọt: Khi các tế bào biến vòm họng đổi bất thường và trở thành ác tính sẽ rất dễ bị tổn thương. Người bệnh chỉ cần chạm nhẹ là có thể gây rách khối u và chảy máu. Do đó nếu thấy có máu trong khoang miệng và nước bọt người bệnh cần đặc biệt để ý.
Giảm cân đột ngột: Theo các nghiên cứu 90% người bệnh bị ung thư amidan đều có yếu tố giảm cân đột ngột. Do đó, nếu bạn không thực hiện bất kỳ phương thức giảm cân nào mà thể trọng cơ thể đột ngột giảm thì hãy thận trọng. Vì có thể đó dấu hiệu cảnh báo cơ thể đang bị bệnh.
Nếu thấy một trong các các triệu chứng kể trên kéo dài hơn 1 tuần, người bệnh cần nhanh chóng đến các cơ sở y tế để được chẩn đoán và hướng dẫn cách điều trị phù hợp.
Cách chẩn đoán ung thư amidan
Cách tốt nhất để kiểm tra và chẩn đoán amidan là kết hợp điều tra tiền sử bệnh, khám lâm sàng và nội soi thanh quản. Theo đó, đầu tiên các bác sĩ sẽ nuôi cấy tế bào amidan trong phòng thí nghiệm để xác định đây là tế bào lành tính hay ác tính. Đồng thời dựa vào các chỉ số thu được để kiểm tra sự xuất hiện của virus HPV.
Ngoài ra để đảm bảo chuẩn xác, một vài xét nghiệm hình ảnh có thể được cân nhắc chỉ định cho người bệnh. Cụ thể như:
Chụp CT: Phương pháp này sẽ giúp các bác sĩ xem xét được kích thước của các khối u trong vòm họng và hiện tượng lây lan trong cổ nếu có.
Chụp MRI: Thông qua các hình ảnh thu được từ vòm họng, các bác sĩ có thể quan sát chi tiết về các khối u và kiểm tra sự lây lan tại các hạch bạch huyết.
Chụp PET (ghi hình cắt lớp positron): Phương pháp này ngoài việc giúp cung cấp các chức năng trong cơ thể còn giúp các bác sĩ nhận xét được tình trạng u khối trong hạch bạch huyết.
X quang phổi: Dựa vào các hình ảnh X-quang tại phổi, bác sĩ sẽ xem xét được hiện tượng ung thư lây lan đến phổi hay chưa.
Dựa vào các xét nghiệm chuyên sâu, bác sĩ sẽ xác định được chính xác tình trạng và mức độ của các khối u amidan. Từ đó, chỉ định phương pháp điều trị phù hợp cho từng người.
Bị ung thư amidan thì sống được bao lâu?
Cũng giống như các căn bệnh ung thư khác, ung thư amidan sống được bao lâu là câu hỏi của rất nhiều người bệnh. Theo các chuyên gia, thời gian kéo dài sự sống của người bệnh trong giai đoạn này phụ thuộc rất nhiều vào thời điểm phát hiện ra bệnh. Cụ thể:
Giai đoạn đầu: Nếu phát hiện bệnh ở giai đoạn đầu và được điều trị tích cực thì khả năng cải thiện của người bệnh là rất cao. Thông thường ở trường hợp này, bệnh nhân có thể kéo dài sự sống thêm khoảng 10-15 năm, thậm là cao hơn nữa. Cũng theo các thống kê y khoa, nếu tế bào ung thư mới xuất hiện và chưa lây lan thì khả năng sống sót trên 5 năm của bệnh nhân lên đến khoảng 90%. Giai đoạn cuối: Khi bệnh đã vào giai đoạn cuối, sức khỏe của bệnh nhân bị tàn phá rất nặng nề. Lúc này người bệnh thường xuyên phải chịu đựng những cơn đau dồn dập khiến việc hô hấp và ăn uống gặp rất nhiều khó khăn. Các phương pháp phẫu thuật, xạ trị, hóa trị lúc này chỉ có tác dụng giảm bớt cơn đau chứ ngăn chặn được các tế bào ung thư phát triển. Do đó khả năng sống sót trên 5 năm của các bệnh nhân ung thư amidan giai đoạn cuối chỉ chiếm khoảng 20%.
Theo các chuyên gia, dù khoa học đã nghiên cứu thời gian sống sót trung bình của bệnh nhân ung thư là 3-5 năm nhưng việc bệnh nhân sống được bao lâu còn phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như: Cơ địa, phác đồ, tài chính,…
Các phương pháp điều trị ung thư amidan
Giống như hầu hết các căn bệnh ung thư khác, các phương pháp điều trị chủ yếu của ung thư amidan là phẫu thuật, xạ trị, hóa trị. Tùy vào từng giai đoạn phát triển của bệnh mà các bác sĩ sẽ cân nhắc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Cụ thể.
Phẫu thuật ung thư amidan
Là phương pháp cắt bỏ amidan để loại bỏ hoàn toàn các khối u. Trong trường hợp khối u nhỏ, các bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật bằng gây tê cục bộ và sử dụng tia laser để loại bỏ khối u. Còn nếu khối u đã lớn và lan rộng thì buộc phải cắt bỏ toàn bộ khối u và các mô xung quanh.
Trên thực tế, việc cắt amidan không gây quá nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe. Nhưng có thể ảnh hưởng đến giọng nói, khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc diễn đạt ngôn ngữ và phát âm.
Xạ trị
Xạ trị là phương pháp dùng nguồn năng lượng cao, tác động vào các tế bào ung thư để loại bỏ và kìm hãm sự phát triển của chúng. Xạ trị có thể được thực hiện đơn lẻ hoặc kết hợp với phẫu thuật nhằm thu nhỏ kích thước của các khối u.
Đa số những bệnh bệnh bị ung thư amidan ở giai đoạn 1 và hai đều được chỉ định phẫu thuật. Tuy nhiên, một vài trường hợp đặc biệt, người bệnh cần kết hợp thực hiện xạ trị để ngăn ngừa tế bào ung thư di căn sang bộ phận khác.
Hóa trị
Hóa trị là biện pháp sử dụng thuốc tiêu diệt tế bào ung thư để ngăn chặn chúng phân chia. Trên thực tế, những bệnh nhân bị ung thư amidan giai đoạn III, IV đều phải sử dụng phương pháp này nhằm giết chết tế bào ung thư.
Tuy nhiên phương pháp này lại tồn tại rất nhiều tác dụng phụ như: Tiêu diệt nhầm tế bào khỏe mạnh, gây mệt mỏi, buồn nôn, chán ăn, sốt nhẹ,… Đặc biệt nghiêm trọng hơn là tình trạng rụng tóc, tê bì tay chân, mất ngủ, dị ứng thuốc,…
Ung thư amidan nên ăn gì, kiêng gì để cải thiện bệnh
Ngoài việc dùng thuốc và các phương pháp điều trị chuyên sâu thì việc xây dựng chế độ ăn uống khoa học cũng có thể hỗ trợ người bệnh phục hồi nhanh chóng. Theo đó người bệnh cần:
Nên ăn gì?
Tăng cường bổ sung những thực phẩm mềm, lỏng như cháo, súp để dễ nuốt và tránh gây tổn thương đến các khối u.
Thực phẩm thanh đạm, ít mỡ cũng là nhóm thức ăn mà người ung thư amidan nên tích cực tăng cường. Lý do là bởi chúng có khả năng giải độc, chống viêm loét rất tốt.
Ngoài ra người bệnh cũng nên tăng cường ăn nhiều rau xanh và trái cây giàu khoáng chất để tăng cường hệ miễn dịch tốt nhất.
Nên kiêng gì?
Ngoài nhóm thực phẩm cần bổ sung thì bệnh nhân ung thư amidan cần tránh những loại đồ ăn sau:
Đồ ăn nhiều dầu mỡ và đường: Nhóm thực phẩm này sẽ khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc hấp thụ đồng thời ức chế hoạt động của hệ miễn dịch trong cơ thể.
Đồ ăn cay nóng có thể khiến cơ thể sinh nhiệt và tích tụ trong cơ thể. Lâu ngày sẽ khiến tình trạng viêm nhiễm, sưng tấy nặng hơn.
Đồ ăn khô, cứng: Đậu phộng, hạt dưa, hạt điều, mực khô là những đồ ăn có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến amidan mà người bệnh cần tránh xa.
Thực phẩm chứa chất kích thích cũng là thủ phạm gây ra căn bệnh ung thư này. Do đó để hạn chế các tế bào ung thư phát triển, người bệnh cần phải tránh xa.
Cách phòng tránh ung thư amidan hiệu quả
Ung thư amidan là căn bệnh rất nguy hiểm do đó chủ động phòng ngừa bệnh là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe của bản thân. Một vài phương pháp giúp phòng tránh bệnh hiệu quả có thể gợi ý cho người bệnh như:
Hạn chế sử dụng rượu bia, các chất kích thích có hại đặc biệt là thuốc lá.
Giảm tác động của thuốc lá đến cơ thể bằng cách tránh xa những khu vực có người sử dụng thuốc lá nhiều.
Chủ động điều trị dứt điểm các bệnh về hô hấp và viêm amidan.
Quan hệ tình dục lành mạnh, một vợ một chồng để tránh sự lây lan của virus HPV.
Thăm khám sức khỏe định kỳ để chủ động phát hiện những bất thường của cơ thể, kịp thời sàng lọc và điều trị bệnh sớm.
Ung thư amidan có thể bệnh lý nguy hiểm và thường gặp. Bệnh thường dễ điều trị ở giai đoạn đầu nhưng lại có tiên lượng kém khi đã tiến triển xa. Do vậy, ngay khi phát hiện những triệu chứng nghi ngờ, người bệnh cần chủ động đến gặp bác sĩ để có chẩn đoán và chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.